کشت گندم در ایران، گندم یکی از محصولات زراعی استراتژیک کشور می باشد. تاکنون برنامه های متعددی برای رسیدن به خودکفایی تولید این محصول به اجرا در آمده است. سیاست وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۳۹۳ برای مدت ۵ سال و با افق ۱۲ ساله تا انتهای برنامه چشم انداز ۲۰ ساله توسعه ایران در سال ۱۴۰۴ مبتنی بر خوداتکایی محصول گندم، افزایش تولید در واحد سطح و در عین حال کاهش تقاضای مصرف آب می باشد.

گندم از راهبردی ترین محصولات زراعی است و بررسی جوانب مختلف تولید آن از ضروریات هر جامعه کشاورزی می باشد. طبق مطالعات انجام شده تولید گندم تحت تأثیر متغیرهای مختلفی از جمله زیست محیطی، فردی و اجتماعی، اقتصادی و… قرار می گیرد. گندم مانند سایر گیاهان برای رشد و عملکرد مناسب نیازمند برنامه غذایی و کوددهی در مراحل مختلف رشدی می باشد. جوانه دهی، پنجه دهی، ساقه دهی، خوشه دهی و دانه بستن از مراحل اصلی رشد در گندم می باشند.

گندم دارای ریشه های اولیه و ثانویه می باشد. ریشه های اولیه گندم شامل یکسری کرک ها در سطح خود می باشند که وظیفه این کرک ها جذب آب و املاح غذایی از خاک می باشد. بهترین خاک برای رشد مناسب این گیاه خاک شنی با زهکشی مناسب می باشد. در دوران تشکیل دانه های گندم آب و هوای معتدل و در زمان برداشت آب و هوای گرم برای این محصول جزء شرایط ایده آل می باشد. این محصول در مناطقی که زمستان با سرمای شدیدی مواجه هستند، دچار سرمازدگی می شود و گاهی از بین می رود.

نقش آزمایش خاک در کشت پاییزه گندم

بهترین و عملی ترین راه رسیدن به کوددهی متعادل و مصرف بهینه کود، انجام توصیه کودی بر اساس آزمون خاک است. آزمون خاک یکی از روشهایی است که برای تخمین مقدار عناصر غذایی قابل استفاده ی گیاه در خاک مورد استفاده قرار می گیرد و در واقع اساس مدیریت عناصر غذایی در گندم است. هدف آزمون خاک مشخص کردن مقدار عناصر غذایی قبل از کشت و اطمینان از مطلوب بودن شرایط تغذیه ای بعد از کشت پاییزه گندم و به عبارت دیگر ایجاد مبنایی برای انجام توصیه های کودی است.

نمونه برداری یکی از مراحل بسیار مهم و حساس آزمون خاک است و در واقع میزان دقت و صحت نتایج بدست آمده را تعیین می کند. با توجه به اینکه وزن یک هکتار خاك زراعی به عمق 25 سانتیمتر بیش از سه میلیون کیلوگرم است، برای اینکه نمونه ی تهیه شده از یک قطعه ی یک هکتاری، نماینده ی بهتری از کل خاک آن مزرعه باشد باید در گرفتن آن بیشترین دقت و توجه را نمود.

برای تهیه آزمایش خاک کافی است از قسمت های مختلف زمین نمونه تهیه کنید و به آزمایشگاه جهت آنالیز ارسال کنید. پس از انجام آزمایشات و اندازه گیری فاکتورهای مورد نیاز، کارشناسان نهاده گستر با توجه به نتیجه آزمایش خاک، به شما برنامه غذایی و توصیه کودی مختص زمین خودتان را ارائه می دهند.

خاکورزی قبل از کاشت گندم

معمولا در اكثر مناطق ديم ايران در مناطق سرد و معتدل سرد، زراعت حبوبات ديـم ماننـد نخود بهاره و پاييزه، عدس پاييزه توصيه می گردد. در صورت رعايت تناوب و كشـت محصـولات فوق در تناوب با گندم، برای تهيه زمين توصيه می گردد كـه بـلافاصـله بعـد از برداشـت ايـن محصولات، عمليات شخم انجام شود، چون رطوبت خاک در حدی است كه عمليـات شـخم بـه خوبی انجام می شود و كلوخهای بزرگ در مزرعـه ايجـاد نمـی گـردد. در پـاييز قبـل از كشـت كافيست كه اين مزرعه با ديسک يا ماله برای عمليات كشت با بذر كار تسطيح گـردد. بـه ايـن ترتيب با رعايت اين نكته با حداقل هزينه مزرعه برای كشت آماده می گـردد.

تهیه و آماده نمودن بستر مناسب برای کاشت پاییزه گندم از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و هدف انجام آن ایجاد شرایط مناسب برای رویش بهتر گیاه و سهولت کار در مزرعه از مرحله کاشت تا برداشت محصول می باشد این امر در افزایش عملکرد محصول نیز تأثیر مهمی دارد. تهیه زمین و ایجاد بستر مناسب برای قرار گرفتن بذور غالباً با بکارگیری ترکیبی از ادوات هم چون گاوآهن برگرداندار، گاوآهن بشقابی و دیسکهای سنگین و سبک صورت می گیرد.

کاشت پاییزه گندم

شناخت ریشه به عنوان نیمه پنهان گیاه از اهمیت ویژه ای در شرایط دیم برخورداراست. گسترش مناسب آن یکی از عوامل تاثیرگذار در تولید گندم در شرایط محدودیت آب می باشد که به شدت تحت تاثیر عوامل محیطی از جمله مصرف کودهای نیتروژن دار قرار می گیرد.گندم در ایران معمولا پاییزه و به صورت دیم و آبی کشت می شود.

کمبود آب و نیتروژن مهمترین عوامل در مقابل تولید اقتصادی گندم دیم در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آیند، از ابن رو استفاده بهینه از نزولات جوی و استفاده مناسب از کودهای نیتروژن دار منجر به افزایش کمیت و کیفیت دانه گندم در کشت دیم می شود. خشکی و دمای بالا در مناطق دیم باعث کوتاهی دوره پر شدن دانه و کاهش مقدار و کیفیت دانه تولیدی می شود که مصرف بهینه نیتروژن در تعادل با آب قابل استفاده در خاک نقش بسیار مهمی را در کاهش اثرات مضر تنش خشکی بر تولید گندم دارد. از سوی دیگر رشد و گسترش ریشه گیاهان در شرایط تنش خشکی در خاک از اهمیت ویژه ای در تولید محصولات کشاورزی برخوردار است.

بهترين بذر كار برای كشت در شرايط ديـم، بـذر كـاری اسـت كـه بـذر را بطـور يكنواخت در سطح مزرعه پخش كند و در عمق مناسب قرار دهد. در شرايط زراعت گندم ديـم در ايران در برخی از مناطق كه تراكتورها ضعيف، فرسوده و چندان قوی نيستند بذركارها بايـد سبك و قابل حمل و كشش در سطح مزرعه توسط اين تراكتورها باشند. بهتر است كه بذركارها مخزن كود جداگانه داشته باشند تا همزمان كود و بذر را در با يك بار تردد تراكتـور در مزرعـه پخش كند و ضمنا قادر باشد كه كود را به صورت نواری در زير رديفها یكشت قـرار دهـد تـا بازدهی مصرف كود افزايش يابد.

کوددهی گندم پاییزه

با توجه به نتیجه آزمایش خاک و توصیه کودی کارشناس، می توان همراه با کاشت با مخلوط کودهای گرانول علاوه بر تامین نیاز گیاه، شرایط بهتری را برای رشد و عملکرد آن طی مراحل رشدی مختلف فراهم کرد. در این مرحله می توان کودهای پایه گوگردی مانند ماکرو کامل گرانوله، گوگرد بنتونیت دار 75% کاوش نهاده زرین، آلی گوگردی گرانوله و اسید هیومیک گرانول را قبل از کاشت و هنگام شخم زدن زمین با خاک مخلوط کرد. مصرف کودهای گوگردی در این مرحله باعث اصلاح بافت خاک، زهکشی بیشتر، کاهش ph و افزایش حاصلخیزی خاک می شود.

در کشت پاییزه گندم، مرحله جوانه زنی مصرف کودهای محرک رشد مانند اسیدآمینه، هیومیک منجر به بهبود جوانه زنی و افزایش رشد گندم می شود. گندم برای پنجه زنی و تولید پنجه های سالم نیاز به کودهایی مانند سه بیست، سیلیس پتاس به همراه هیومیک اسید می باشد که نیاز گیاه برطرف شود و گندم این مرحله را به خوبی پشت سر بگذارد. در مرحله ساقه دهی مصرف پتاسیم و سیلیم، هیومیک منجر به افزایش استحکام ساقه و مقاومت گیاه در برابر تنش های محیطی می شود. در مراحل خوشه بندی و پرشدن دانه معمولا از عناصر ریزمغذی، سه بیست، هیومیک و پتاسیم برای تشکیل خوشه درست و بهبود پرشدن و کیفیت دانه مصرف می کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر لطفا به مقاله برنامه غذایی گندم مراجعه کنید.

آبیاری گندم

روش‌های آبیاری گندم بسیار متنوع هستند. در مناطق خشک و کم باران، عموما گندم به صورت کامل زیر سیستم آبیاری قرار داشته و پرورش پیدا می‌ کند. در مناطق مدیترانه‌ای و نیمه خشک، از آبیاری تکمیلی برای کاهش استرس‌های آبی استفاده می‌ شود. اگر مقدار رطوبت خاک از مقدار آب سهل الوصول خاک بیشتر باشد، گیاه به سهولت آب مورد نیاز خود را از خاک جذب می کند و اگر کمتر از آن شود، گیاه دچار صدمه می شود.

گیاه گندم آب مورد نیاز خود را از عمقی از خاك دریافت می کند که ریشه گیاه تا آن عمق توسعه یافته است؛ از این رو لازم است در کشت پاییزه گندم تنظیم دور آبیاری، تغییرات رطوبت خاک در عمق توسعه ریشه گندم و بافت خاک در محدوده عمق توسعه ریشه مد نظر قرار گیرد. تامين رطوبت مناسب برای گندم در زمان كاشت يا بلافاصله پس از كاشت بسیار مهم است زیرا باعث مي شود كه بذر گندم با كمبود آب مواجه نشود و از عملكرد بيشتری برخوردار باشد.

به منظور کسب اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.