ازدیاد گیاهان به روش پیوندزنی
در ازدیاد و تکثیر غیرجنسی والدها هیچ نقشی ندارند و قطعه از اندام جدا شده و گیاه جدیدی را تشکیل می دهد. روش های تکثیر غیرجنسی گیاهان از قبیل قلمه زدن (Cutting) و خوابانیدن شاخه (Layering) و کاشتن پاجوش (Suckers) و مهمترین آنها پیوند کردن یا (Grafting) می باشد. درختان میوه اغلب از روش پیوندزنی برای تولید میوه‌های مختلف استفاده می‌کنندازدیاد درختان به روش پیوندزنی شامل مراحل مختلف و رعایت اصول مهمی می باشد که در ادامه به شرح آنها می پردازیم:
پیوند چیست؟
این عمل به معنای اتصال دو قسمت مختلف از درخت است که این دو قسمت به صورت فیزیکی و زیستی با هم ادغام می‌شوند. در واقع در پيوند اتصال دو قطعه بافت زنده گياهي به يكديگر رخ داده و بافت جدیدبه عنوان يك گياه دیگر به زندگي خود ادامه می دهد. پیوند زدن در درختان به منظور ایجاد اتصال بین دو یا چند درخت متفاوت است. این کار به عنوان یک روش برای تقویت درختان ضعیف و تغییر شکل و اندازه آنها استفاده می‌شود.
پیوندک:
پیوندک عبارت است از قطعات کوتاهی که از شاخه درختان جدا می شود و دارای چندین جوانه راکد می باشد. هنگام پیوندزنی، پیوندک قسمت بالایی را تشکیل می دهد و ساقه، شاخه و یا هردو از آنجا رشد می کنند. پیوندک انتخاب شده می بایست از رقم مورد نظر و عاری از هرگونه بیماری و آلودگی باشد.
پايه:
پایه در قسمت پایینی پیوند قرار می گیرد و سیستم ریشه در گیاهان را تشکیل می دهد. پایه در پیوندزنی ممکن است قلمه های ریشه دار شده، گیاهی خوابانیده شده و یا نهال بذری باشد.
ميان پايه:
بین قسمت پایه و پیوندک قطعه ای قرار می گیرد که به آن میان پایه می گویند. میان پایه معمولا به منظور پیشگیری از ناسازگاری بین پایه و پیوندک به کار برده می شود.
لایه زاينده:
در هنگام پیوندزنی یک لایه بافت نازک بین آوند آبکش و آوند چوبی قرار می گیرد که به صورت مریستمی می باشد، این بافت لایه زاینده نامیده می شود. لایه زاینده معمولا برای جوش خوردن پیوند و پیوستن قطعات باهم مورد استفاده قرار می گیرد.
ناسازگاری پيوند:
در بعضی مواقع به دلیل ناهماهنگی و اختلافات فیزیولوژیکی ممکن است پیوند جوش نخورده و موفقیت آمیز نباشد. برای انجام یک پیوندزنی موفق لازم است اصول مهم رعایت شود. در پیوند می بایست ارقامی رو انتخاب نمود که از یک خانواده باشند، زیرا دو گیاه از دو خانواده متفاوت نمی توانند باهم سازگاری داشته باشند.
اهداف پیوند:
- تولید میوه‌های مختلف با استفاده از یک درخت پایه قوی و مقاوم
- ترکیب انواع مختلف درختان
- بهبود نسل بعدی درختان و افزایش عمر مفید آنها
- قرار دادن گياهی كه دارای ريشه ضعيف بر روی گیاهی با ريشه قوی
- افزایش مقاومت گیاهان نسبت به تنش ها و بیماری ها
- تسريع در رسيدن به مرحله زايشثی و باروری
- تعمير قسمت های آسيب ديده درختان
ارتفاع محل پیوندزنی درختان:
پیوند بايد در ارتفاعی از پايه زده شود که نه آنقدر پایین انجام شود که در سالیان بعد زیر خاک رود و نه آنقدر بالا که به راحتی در معرض آسیب قرار گیرد. در ضمن باید به جهت جوانه و مسیر باد نیز در این ارتباط توجه داشت که جوانه در معرض باد و تابش شديد آفتاب نباشد تا بلافاصله خشک شود و از بین برود.
اصول مهم جهت انجام پيوندزنی موفق:
برای انجام یک پیوند موفق و نتیجه بخش اگر تجربه کافی برای انجام این کار را ندارید حتما با کارشناسان کشاورزی مشورت نمایید تا بهترین عملکرد حاصل شود. به طور کلی یکسری اصول را برای پیوندزنی موفقیت آمیز می بایست رعایت کنید که به شرح زیر است:
- پايه و پيوندك با هم سازگار باشند.
- لایه زاينده پيوندک بايد كامل بر روی لایه زاينده پايه قرار گيرد.
- عمليات پيوند در زمان مناسب انجام گيرد.
- تمام سطوح بريده شده بايد بلافاصله در برابر از دست دهی آب حفاظت شوند.
- مراقبت لازم، آبياری به موقع و حفظ محل پيوند از تابش مستقيم آفتاب، آفات و جوندگان پس از انجام پيوند صورت گيرد.
برخي از انواع مهم پيوند در درختان:
1- پیوند زدن با قلاب: در این روش، شاخه یا نوک های بریده شده از یک درخت را به شاخه یا نوک درخت دیگر با استفاده از یک قلاب وصل می‌کنند. این روش برای پیوند زدن شاخه‌های بزرگ به یک درخت کوچک مناسب است.
2- پیوند زدن با قلمه: در این روش، یک قلمه از گیاهی را به شاخه یا ساقه یک درخت دیگر متصل می‌کنند. این روش برای پیوند زدن گیاهان بومی به درختانی که دارای ساقه‌های باریک هستند مناسب است.
3- پیوندزنی با ریشه: در این روش، ریشه یک گیاه را به ریشه یا ساقه درخت دیگر متصل می‌کنند. این روش برای پیوند زدن درختان بزرگ مناسب است.
4- پیوندزنی با پیوندگاه: در این روش، یک پیوندگاه ایجاد می‌شود که شاخه‌ها یا ساقه‌های گیاهان مختلف را به هم متصل می‌کند. این روش برای پیوند زدن چندین گیاه به هم مناسب است.
5- پیوند زدن با برگ: در این روش، یک برگ از یک گیاه را به ساقه یا شاخه یک درخت دیگر متصل می‌کنند. این روش برای پیوند زدن گیاهانی که دارای برگ‌های بزرگ هستند مناسب است.
پيوند جوانه (كوپيوند):
در اين نوع پيوند، پيوندک ها از شاخه های سال جاری گرفته می شود و يا در هنگام خواب تهيه و تا بهار در دمای 0-4 درجه سانتی گراد نگهداری می شود. زمان انجام اين نوع پيوندزنی از اواخر زمستان تا اواخر تابستان می باشد.
پیوند جوانه در درختان یک فرآیند زیستی است که به عنوان روشی برای اصلاح و تقویت درختان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، جوانه یا نوک رشد یک درخت به بخشی از درخت دیگر با استفاده از روش پیوند زدن برای افزودن یک قسمت جدید از درخت به درخت دیگر، پیوند می‌خورد. برای انجام پیوند جوانه، ابتدا باید منطقه‌ای از شاخه درخت که می‌خواهیم جوانه را در آن قرار دهیم، با ابزار مناسب بریده شود. سپس با یک ابزار تیز و مناسب، جوانه را به شکل مخروطی بریده و بر روی بخش مورد نظر از درخت دیگر قرار می‌دهیم. سپس با استفاده از مواد پوششی مثل لاستیک یا مواد قابل جذب رطوبت، جای بریدگی را پوشانده و در نهایت با استفاده از چسب، پوشش داده می‌شود.
پیوندزنی جوانه در درختان به عنوان یک روش مؤثر برای اصلاح و تقویت درختان شناخته شده است. با استفاده از این روش، می‌توان درختانی که به‌دلیل بیماری، آفات، صدمات یا سایر عوامل ضعیف شده‌اند، را اصلاح کرد و به قدرتمندی و شادابی قبلی خود بازگرداند. همچنین، با استفاده از پیوند جوانه می‌توان درختانی با ویژگی‌های خاصی مانند مقاومت بالا به شرایط آب و هوایی یا زودرس بودن، تولید کرد.
پيوند شكمی:
مرسوم ترین نوع پیوند جوانه، پیوند شکمی می باشد. این پیوند بيشترين كاربرد را داشته و پيوند T هم ناميده می شود. ابتدا برش عمودی 2/5 سانتیی متری در پايه زده و سپس عمود بر آن برش افقی به اندازه يک چهارم قطر ساقه در پوست ايجاد مي شود، پيوندک نيز با برشي 1/5 سانتي متری زير جوانه و برش شيبداری بالای آن برداشته و سپس جوانه برداشته شده را از بالا وارد شكاف ايجاد شده در پوست پايه كرده و به سوی پايين برده تا جفت گردد. سپس روی آن را با نوار پلاستیکی پوشانده به نحوی كه روی جوانه بسته نشود. اين نوع پيوند در درختان ميوه ای چون هلو، بادام، آلو، شليل، گالبی و سيب كاربرد دارد.
پيوند قاشی یا وصله ای:
این نوع پیوندزنی در درختانی که پوست نمی دهند همانند انگور کاربرد دارد. ابتدا برشی با زاويه 45 درجه در زير جوانه زده و سپس از 2/5 سانتي متری بالای جوانه برشی شيبدار به طرف پايين در داخل ساقه زده تا به برش اول برسد. در پايه نيز برشی كاملا مشابه ايجاد كرده و سپس آنها را روی هم قرار داده و به جز نوک جوانه مي بنديم.
در این نوع پیوند لازم است پايه و پيوندك را هم قطر و با قطر كمتر از يك سانتيمتر انتخاب نمود. اين نوع پیوند به لحاظ آسانی انجام، گیرایی و عدم استفاده از چسب و نخ پیوندی در انار و پسته توصيه مي شود. اين پيوند اواخر زمستان تا اوايل بهار بوده و با پيوندكی كه در زمان استراحت گياه گرفته شده و در دماي صفر درجه سانتي گراد نگهداری شده انجام مي شود.
پيوند زبانه یا انگلیسی:
این پیوندزنی در پايه و پيوندک های هم قطر با قطر 0/5-1/5 سانتي متر در درختان ميوه همچون سيب و گلابی انجام مي شود و به پيوند روميزی نيز مشهور است. ابتدا بايد پايه را در 10 سانتي متری بالای خاك قطع كرد و برش شيبداری حدود 3 سانتي متر در بالای آن ايجاد كرده و بعد از آن در وسط اين برش، برش ديگری به شكل زبانه ايجاد نموده، سپس روی پيوند هم بدين صورت، عمل را تكرار نموده، سپس لایه های زاينده پايه و پيوندک را روی هم قرار داد.
پيوند تاجی:
در پايه هايی با قطر 20-35 سانتي متر، برشي عمودی به طول 2/5 تا 5 سانتي متر زده و پوست را برداشته و پيوندک را كه انتهای آن را درون آن قرار داده و اين پيوند زماني انجام مي شود كه درخت پوست دهد.
پيوند اسكنه:
این پیوند بيشتربرای تغيير رقم استفاده می گردد و فصل انجام آن زمستان است. نكته حائز اهميت در این پیوند قرار دادن لایه زاينده پايه و پيوندك بر روي يكديگر است. در اين نوع پيوندزنی قطر پايه می تواند زياد هم باشد، پيوندك را در زمان استراحت گياه و از شاخه های يكساله گرفته، سر پايه را قطع و در طول قطر آن شكافی ايجاد نموده و پيوندك را كه انتهای محل آن قرار داده و با چسب می پوشانیم.
پيوند مجاورتی:
وجود 2 يا چند درخت يكسان اما متفاوت از نظرعملكرد در يك باغ كنار هم، وضعيت مناسبی را جهت پيوند زدن رقم بارده روی رقم ديگر فراهم می نمايد، لذا با برداشتن لایه نازك از يك طرف پوست هريك، اقدام به پيوند زدن می نمایند. پایه و پیوندک تا زمان گرفتن پیوند متصل به ریشه خود می باشند. برش های انجام گرفته در اواخر زمستان يا اوايل بهار به صورت شيبدار با زاويه 20-30 درجه بايد انجام شود، سپس محل انجام برش ها را روی هم قرار داده و به يكديگر می بنديم.
پيوند پلی:
این پیوندزنی جهت تعمیر قسمت های آسیب دیده تنه یا شاخه های اصلی به کار می رود. اين نوع پيوند به پيوند تعميری نيز مشهور است و زمان انجام آن در اوايل بهار است كه در قسمت های آسيب ديده برش هایی عمودی به فواصل 5-7 سانتی متر در باال و پايين ايجاد نموده و از شاخه های خود درخت كه قطع نموده، 2 طرف انتهای آن را برای اتصال استفاده می نماييم.
به منظور کسب اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
09104329515
09120139515
09120509515
05138471625