یکی از مشکلات رایج در کشاورزی بیماری های قارچی می باشد. این بیماری های هرساله قسمت مهمی از محصولات کشاورزی را از بین می برد. قارچ‌ها بیشترین تعداد پاتوژن‌های گیاهی را تشکیل می‌ دهند و مسئول طیف وسیعی از بیماری‌ های جدی گیاهی هستند. قارچ‌ها با کشتن سلول‌ها و یا ایجاد استرس گیاهی به گیاهان آسیب می‌ رسانند. منابع عفونت قارچی بذر، خاک، بقایای گیاهی، محصولات مجاور و علف‌های هرز آلوده هستند. قارچ‌ها توسط باد و پاشش آب و از طریق حرکت خاک آلوده، حیوانات، کارگران، ماشین آلات، ابزار، نهال‌ها و سایر مواد گیاهی پخش می‌ شوند. آن‌ها از طریق روزنه‌ های گیاهی و از طریق زخم‌های ناشی از هرس، برداشت، تگرگ، حشرات، بیماری‌های دیگر و آسیب‌های مکانیکی وارد گیاهان می‌ شوند. بدین منظور پیشگیری از بیماری های قارچی در گیاهان و جلوگیری از به بار آمدن خسارت های بسیار امری ضروری و حائز اهمیت است.

انواع بیماری قارچی در گیاهان:

بیماری پوسیدگی قارچ عسلی

عامل بیماری Armillaria mellea است. ایـن بیمـاری بـا نام هـای دیگـری مثل پوسـیدگی ریشـه، بندکفشـی یا پوسـیدگی ریشـه کالهکی بر روی طیف وسـیعی از درختـان و درختچه هـا از جمله دانه داران سـیب، گالبی و به هسـته داران هلـو، شـلیل، بـادام، گیلاس، زردآلـو، آلـو ریزدانه هـا انـار، انجیـر، کیـوی و انگـور میوه هـای خشـک گـردو و فنـدوق زیتـون و خرمالـو و همچنیـن زراعت هایـی مثـل سـیب زمینی و توت فرنگـی شـناخته شـده اسـت. قـارچ عامـل بیمـاری به صـورت انـگل روی بافت هـای زنـده گیاهی یـا گنـدرو روی قسـمت های چوبـی مـرده زندگی می كنـد و به مـدت چند سـال در ریشـه های آلوده در خـاك باقی می ماند. زردشـدن برگها، مرگ سرشـاخه ها و در نهایـت مرگ تدریجی درخت از جمله علائم شایع این بیماری می باشد.

بیماری پوسیدگی سفید ریشه

عامل بیماری Rosellinia necatrix است. سـیب، هسـته داران، انـواع درختـان دانـه دار مخصوصـا دانه ریزهـا و کنـار از جملـه میزبانهـای این بیماری هسـتند. علائم بیماری زردی برگ هـا، چروکیدگـی میوه هـا، پژمردگـی برگ هـا، مرگ سرشـاخه ها و رشـد کم یا توقف رشـد از مهمترین علائم این بیماری اسـت.

بیماری پژمردگیهای ورتیسیلیومی

عامل بیماری .Verticillium spp است. ایـن بیمـاری دامنـه میزبانـی گسـترده ای دارد و بـه انـواع درختـان هسـته دار، زیتـون، دانه ریز انگور، پسـته، زرشـک، توت فرنگـی، خرمالـو و پاپایـا حملـه می کنـد. این بیماری می تواند از طریق اندام های تكثیر غیرجنسـی قلمـه و پیونـدك و بـذردر برخـی از میزبانهـا بـه غیـر از زیتـون و بقایـای گیاهی انتشـار یابد. بروز پژمردگـی مهمترین علامت بیمـاری نیسـت و در برخـی میزبانها، اصلا پژمردگی ایجاد نمی شـود.

بیماری پوسیدگی ریشه و پژمردگی فوزاریومی

عامل بیماری  Fusarium oxysporum است. علائم پژمردگی آوندی فوزاریومی بسـیار شبیه پژمردگی های ورتیسسـلیومی اسـت، ولـی فوزاریوم هـا در دمـای بالاتری فعـال هسـتند. به علاوه پژمردگـی ورتیسـیلیومی آهسـته تر بروز می کنـد و بیشتـر بـر روی بخشهای پایینـی گیـاه مشاهده می شـوند. ایـن بیماریهـا باعـث ایجـاد پژمردگـی آوندی، زردی، پوسـیدگی طوقه و ریشـه و مرگ گیاه می شـود.

بیماری ته سیگاری موز

عامل بیماری Musicillium theobromae است. بیمـاری ته سـیگاری مـوزیکـی از بیماریهـای مهـم موز اسـت کـه در همه مناطق تحت کشـت ایـن محصـول دیـده می شـود. نـوک و گوشـت میـوه در طـول تشـکیل میـوه و پـس از آن خشک می شـود. علائم این بیماری شـبیه بـه خاکسـتری اسـت کـه در تـه سـیگار روشـن تشکیل می شـود.

بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه

عامل بیماری Rizoctonia solani است. ایـن بیماری بر روی طیف گسـترده ای از محصولات زراعی، درختـان و درختچه هـا ایجـاد می شـود. آلودگی های اولیـه بـه قـارچ عامـل بیمـاری باعـث فسـاد بذر و مـرگ گیاهچـه قبل و بعـد از ظهـور از خـاک می شـود. در آلودگی هـای بعدی باعـث شـانكر سـاقه، سیمی شـدن سـاقه، لكه چشـمی و دیگـر بیماریهایـی می شـود كـه در نتیجـه فسـاد و پوسـیدگی كورتكـس سـاقه ایجـاد می شـود و بـا توقـف رشـد، زردی و پیچیدگـی بـرگ همراه اسـت.

بیماری مرگ گیاهچه

عامل بیماری aphanidermatum Pythium است. علائم بیماری و میزان خسـارت ناشـی از آن بسـتگی به ناحیـه آلـوده دارد. بیمـاری باعـث مـرگ گیاهچـه قبـل از ظهـور می شـود. در صـورت ظهور، سـاقه یـا ریشـه بافت مرده می شـوند. ریشـه ها، هیپوكوتیـل و حتـی طوقـه گیـاه دچـار بافت مردگـی می شـود و ظاهـر آبسـوخته پیـدا می كنـد.

بیماری لكه قهوه ای

عامـل بیمـاری Alternaria alternate اسـت. قـارچ عامل یكـی از معمول تریـن قارچ هـای هـوازاد در شـرایط مزرعـه و گلخانه اسـت. مرکبات و دانه داران از میزبان های اصلی این قارچ هستند. ایـن بیمـاری از پوسـیدگی های مهـم انبـاری سـیب نیـز محسـوب می شـود. تولید توکسـین توسـط قارچ، عامـل اصلی خسـارت ایـن بیماری اسـت که باعـث ایجاد انـواع لکه برگی و خشـکیدگی برگهـا بر روی میزبان های مختلف می شود.

بیماری زنگ پسته

عامل بیماری Pileolaria terebinthi است. عامل بیماری در سطح پایینی برگها، لكه های قرمز تا بنفش رنگی را ایجاد می كند كه برخی مواقع زاویه دار هستند. این لكه ها توسعه می یابند و ممكن است قبل از اینكه به صورت نقاط بافت مرده و به رنگ قهوه ای تیره درآیند، به هم  بپیوندند.

بیماری خشكیدگی سرشاخه پسته

عامل بیماری  Paecilomyces variotti است.علائم بیمـاری به صـورت ضعـف، زردی و سیاه شـدگی پوسـت در سرشـاخه ها آشـکار می شـود. شـروع سیاه شـدگی در اكثـر مـوارد از محـل زخم هـای هـرس یا زخم هایی اسـت كـه به صـورت ناخواسـته در اثـر تغذیـه حشـرات چوب خـوار، جداشـدن خوشـه از شـاخه ها، ترك هـای ناشـی از سـرما، یخبنـدان و آفتاب سـوختگی روی درخـت ایجاد می شـود. به تدریج سیاه شـدگی به طرف پایین سرشـاخه پیشـرفت می کند كـه ایـن عارضه باعث خشك شـدن كامـل شـاخه ها، پژمردگی، خشـكیدگی كامـل خوشـه ها و ازبین رفتـن جوانه هـای بـارور شـده و در مـواردی هـم كـه عارضـه تا منطقـه طوقه پیشـرفت کنـد، باعـث خشك شـدن كامـل درخت می شـود.

بیماری سرخشكیدگی شاخه و مرگ درختان میوه

عامل بیماری Nattrassia mangiferae است. قـارچ عامـل بیمـاری بیشتـر از محل های آفتاب سـوخته و قسـمت هایی از درخـت كـه در معـرض آفتـاب و گرمای شـدید اسـت، وارد میزبان می شـود. عامـل بیمـاری در مرحله اولیـه در اواسـط بهـار ظاهرشـده و باعـث پژمردگـی و زوال حـدودا در شـاخه های انتهایـی درخـت می شـود كـه در ایـن حالـت بـا گرم ترشـدن هـوا شـدت پیدا می كنـد.

بیماری فتیله نارنجی

عامل بیماری . Cytospora spp است. عامـل بیمـاری در روی تنه و شـاخه های درختـان از طریق منافـذ طبیعـی روی درخـت ماننـد عدسـك ها یـا زخم هـای ایجاد شـده ناشـی از انجـام عملیـات هـرس، نیـش حشـرات یخبنـدان وارد می شـود و زخم هایی را روی تنه و شـاخه ها ایجاد می كنـد.

بیماری سفیدک پودری توت فرنگی

عامل بیماری  Sphaerotheca macularis است. پیچیدگـی حاشـیه برگهـا از اولیـن علائم ایـن بیمـاری اسـت کـه در اثـر آن تـوده سـفید هیفی قـارچ عامل بر سـطح زیریـن بـرگ نمایـان می شـود کـه گاهـی ممکـن اسـت تمام سـطح زیریـن بـرگ را بپوشـاند. تـوده هیفـی قـارچ سـفیدک پـودری روی میزبـان توت فرنگـی به انـدازه سـایر میزبانهـا مشـخص نیسـت و گاهی نیاز به اسـتفاده از بزرگ نمایی است.

بیماری پوسیدگی های ریشه، طوقه و ساقه

عامل بیماری .Phytophthora spp است. بیمارگـر شـبه قارچ فایتوفتورا عامل بسـیاری از بیماری های موسـوم به پوسـیدگی های ریشـه، طوقه و سـاقه هسـتند. علائم بیمـاری ناشـی از گونه هـای این بیمارگر برحسـب نـوع میزبان و شـرایط رشـد متفاوت اسـت. عامل بیماری به تنه نزدیک سـطح خـاک حمله می کند. 

روش های پیشگیری از ابتلا به بیماری های قارچی:

بازدید مزرعه یا باغ:

اولین گام برای جلوگیری از قارچی شدن گیاه بررسی مداوم و مشاهده علائم قارچی روی گیاهان است. بررسی و بازدید مداوم از مزرعه یا باغ به دلیل شناخت و آگاهی از نوع بیماری و زمان شروع آن، از پیشرفت بیماری و ایجاد خسارت زیاد و کاهش محصول جلوگیری می کند. 

آبیاری اصولی:

آبیاری زیاد و غیراصولی در مراحل مختلف رشد گیاهان منجر به ابتلا گیاهان به انواع بیماری های قارچی می شود. در حد امکان آبیاری ها می بایست سبک و متناسب با نیازهای گیاهان باشد. در صورتی که آبیاری بیش از اندازه باشد رطوبت افزایش می یابد و خطر افزایش ابتلای گیاهان به بیماری های قارچی بیشتر می شود. 

آبیاری سولوپتاس:

رعایت برنامه غذایی اصولی و تغذیه مناسب در دوران رشد گیاهان باعث افزایش مقاومت آنها نسبت به بیماری های قارچی می شود. مصرف بعضی از کودهای موجود باعث افزایش مقاومت گیاه نسبت به انواع عامل بیماری قارچی می شود. سولوپتاس یا همان سولفات پتاسیم یکی  از مواردی است که مقاومت گیاهان را بالا می برد، به همین منظور می توان در مراحل رشد گیاهان به صورت کودآبیاری مصرف کرد. 

محلول پاشی سیلیکات پتاسیم:

یکی دیگر از کودهای مصرفی به منظور افزایش مقاومت گیاهان سیلیکات پتاسیم می باشد. این کود باعث افزایش مقاومت گیاهان نسبت به انواع تنش های محیطی و ابتلای آنها به بیماری های قارچی متفاوت می شود. مصرف سیلیکات پتاسیم معمولا به صورت محلول پاشی در مراحل رشدی گیاهان می باشد. میزان مصرف سیلیکات پتاسیم با توجه به شرایط متفاوت می باشد ولی معمولا به میزان 3 لیتر در هزار لیتر آب محلول پاشی می شود.

رعایت نکات لازم در زمان گلدهی:

دوران گلدهی گیاهان یکی از مراحل حساس رشدی در آنها می باشد. در دوران گلدهی آبیاری و محلول پاشی نباید انجام شود. زیرا انجام این عملیات منجر به تنش در گیاهان و کاهش مقاومت آنها نسبت به بیماری های قارچی شده و همچنین منجر به ریزش گل و در نتیجه کاهش عملکرد می شود. 

درمان بیماری قارچی:

در صورت ابتلای گیاهان به بیماری قارچی می بایست با توجه به نوع بیماری قارچی از قارچ کش مناسب استفاده کرد. فسفیت پتاسیم یک ترکیب دو منظوره است که علاوه بر بهبود رشد باعث افزایش مقاومت گیاهان نسبت به بیماری های قارچی می شود ولی اگر شدت بیماری پیشرفت کند می بایست از قارچ کش های تخصصی استفاده کرد. به طور مثال برای رفع بیماری قارچی سفیدک انگور از قارچ کش توپاس، برای بیماری قارچی آلترناریای پسته از سیگنوم و برای لکه غربالی درختان مییوه از کاپتان معمولا استفاده می کنند. اگر با نوع بیماری قارچی آشنا نیستید حتما با مشاور گیاهپزشک مشورت کنید و قارچ کش مناسب با نوع قارچ عامل بیماری زا را مصرف کنید. 

به منظور کسب اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.