اقدامات لازم برای آماده سازی خاک قبل از کاشت بذر بسیار ضروری و حائز اهمیت است. در واقع آماده سازی خاک باعث یکنواختی سبز شدن، استقرار مناسب گیاهچه، افزایش رشد و جوانه زنی می شود. اولین مراحل آماده سازی خاک، تهیه بستر کشت مناسب می باشد. بستر کشت می بایست عاری از هرگونه آلودگی باشد، بافت خاک مناسبی داشته باشد و همچنین بدون فرسایش و علف هرز باشد. برای آماده سازی خاک علف های هرز را کنترل می کنند و با تنظیم رطوبت خاک باعث افزایش جوانه زنی و رشد در گیاهان می شود.

سه مرحله اصلی آماده سازی خاک و خاکورزی به شرح زیر است:

• شکست خاک (شخم زدن)

• دیسک زدن (نرم کردن خاک)

• عملیات تسطیح زمین (لولر زدن)

سله کشی:

سله شکنی یکی دیگر از مراحل آماده سازی زمین می باشد. معمولا در اکثر خاک ها مخصوصا خاک های سنگین، بعد از بارندگی یک لایه سخت بر روی سطح خاک تشکیل می شود که به آن سله می گویند. به طور کلی پس از بارش باران، ساختمان خاک در اثر برخورد قطرات باران متلاشی می شود. در چنین شرایطی ذرات رس آزاد شده و معلق باقی می ماند و  سپس تبخیر شده و یک ترک هایی در سطح خاک تشکیل شده و باعث تشکیل سله می شود. 

اگر عملیات سله شکنی خاک به خوبی صورت گیرد، روند آماده سازی خاک به خوبی صورت می گیرد و نفوذپذیری خاک افزایش می یابد. به طور کلی هرچه مراحل آماده سازی خاک قبل از کاشت بذر به درستی صورت گیرد، پس از کاشت بذر و با مساعد شدن شرایط آب و هوا، رشد و نمو گیاه افزایش یافته و منجر به افزایش عملکرد کمی و کیفی می شود.

آماده سازی خاک و شخم زدن:

شخم زدن زمین به معنای زیر و رو کردن خاک می باشد. با شخم مقاومت یا سختی خاک که به دلیل رفت و آمد و بارندگی به مرور زمان ایجاد شده،  شکسته می شود و فعالیت میکرو ارگانیسم های مفید خاکزی افزایش می یابد. عملیات شخم باید به گونه ای صورت گیرد که قطعات شخم نخورده باقی نماند و همچنین تراکم خاک به حداقل برسد و در وقت و انرژی صرفه جویی شود. 

آماده سازی زمین در بسیاری از موارد با شخم آغاز می‌شود که خود مهم‌ ترین مرحله در آماده سازی زمین کشاورزی محسوب می‌شود. بهترین زمان شخم زدن بلافاصله بعد از  برداشت محصول است، زیرا خاک هنوز رطوبت دارد و راحت‌ تر شخم می‌ خورد. خاک شخم زده شده دارای کلو‌خ‌هایی است که برای کار ماشین‌های بعدی یعنی کارنده‌ها مشکل ایجاد می‌ کند. بذری ‌که در این شرایط کاشته شود تماس کاملی با خاک نداشته و لذا جذب آب و مواد غذایی برای آن مشکل خواهد بود.

دیسک زدن خاک:

دیسک یکی از ادوات اصلاح خاک است که از تعدادی صفحات بشقابی تشکیل گردیده است. این بشقاب ها حول یک محور مرکزی می چرخند و کلوخه های خاک را خرد می کند. صفحات این دستگاه روی دو یا چهار محور جلویی و عقبی به گونه سوار شده اند که جهت گودی انحنای آن ها عکس یکدیگر قرار دارد. عملیات دیسک زدن، شرایط را جهت ایجاد یک بستر مناسب برای ‌جوانه‌ زنی، سبز شدن و استقرار مناسب گیاهچه فراهم  می کند.

دیسک برای خرد کردن کلوخه ها و بقایای گیاهان ظریف، مخلوط کردن بقایای گیاهی و کودهای شیمیایی و حیوانی و همین طور سموم شیمیایی با خاک، سله شکنی و از بین بردن علف های هرز (وجین) استفاده می شود. شخم زدن خاکی که ساختمان آن خراب و یا دارای رطوبت نامناسبی است موجب کلوخه شدن خاک می گردد. این شرایط را در بیشتر زمین ها ایران می توان مشاهده کرد. استفاده از این دیسک برای خرد کردن این کلوخه ها بسیار معمول است.

ماله کشی:

مهم ترین مرحله بعد از شخم و دیسک زدن خاک عملیات ماله کشی می باشد. ماله ممکن است از جنس چوب یا آهن باشد که با هرس دندانه دار به تراکتور وصل می کنند. با حرکت تراکتور ماله کشی روی زمین صورت می گیرد. هدف اصلی از ماله کشی جمع آوری علف های هرز و قلوه سنگ های موجود در سطح خاک مس باشد و همچنین ماله شیارهای ایجاد شده در خاک را هموار و صاف می کند.

آماده سازی خاک و تسطیح زمین: 

تسطیح به معنای مرتب کردن، هموار کردن و فراهم کردن شیب مناسب در زمین به منظور جلوگیری از ایجاد رواناب هنگام آبیاری می باشد. تسطیح زمین یکی از مراحل مهم در آماده سازی خاک می باشد که اگر به آن توجه نشود و عملیات تسطیح به درستی انجام نشود مشکلاتی را ایجاد می کند. عدم توزیع یکنواخت بذور در مزرعه، یکنواخت نبودن عمق کاشت بذور و عدم رسیدن میزان آب کافی به قسمت های مختلف زمین به دلیل هموار بودن آن، از مشکلات اصلی تسطیح نکردن زمین قبل از کاشت می باشد.

تاریخ کاشت:

پس از اینکه عملیات خاکورزی  و مراحل آماده سازی زمین به خوبی انجام شد برای کاشت بذور اقدام کنید. انتخاب تاریخ کاشت در مناطق مختلف متفاوت می باشد و به عوامل زیادی بستگی دارد. شرایط آب و  هوایی منطقه، شرایط خاک، مساعد بودن شرایط محیطی و … بستگی دارد. برای کاشت پاییزه معمولا قبل شروع سرما و یخبندان پس از فراهم کردن شرایط خاک اقدام به کاشت می کنند. برای کشت بهاره در مناطق مختلف زمان های متفاوتی دارد ولی معمولا پس از سپری شدن سرمای زمستان و مساعد شدن شرایط آب و هوایی اقدام به کشت می کنند.

عمق کاشت:

منظور از عمق کاشت لایه ای از خاک است که بر روی بذر قرار می گیرد که بسته به نوع و اندازه بذر، جنس خاک و شرایط آب و هوایی متفاوت می شود. عمق کاشت از مهمترین فاکتورهای عملکردی در گیاهان زراعی می باشد. این فاکتور در استقرار اولیه گیاه نقش بسیار مهمی ایفا می کند. هر چقدر استقرار بذر در سطوح بالایی خاک اتفاق افتاده باشد شرایط برای استقرار و رشد فراهم بوده و نتیجه مطلوبی گرفته می شود. عمق کاشت مناسب شرایط مطلوبی برای جوانه زدن، سبز شدن، توسعه طوقه و ریشه ها را فراهم می کند ولی اگر بذور در عمق نامناسبی  قرار بگیرد باعث تاخیر در سبز شدن بذر و کاهش کیفیت گیاهچه می شود.

میزان بذر مصرفی:

عواملی مانند جنس خاک، آب و هوای منطقه، قوه نامیه، کیفیت بذر، میزان رطوبت محیط، زمان کاشت، روش کاشت، میزان علف های هرز مزرعه، آفات و بیماری ها و … از جمله موارد تاثیرگذار بر میزان بذر مصرفی در هکتار می باشد. کشاورزان عزیز برای انتخاب میزان بذر مورد نیاز و کافی می بایست عوامل گفته شده را در نظر گرفت تا بتوان عملکرد مطلوبی داشت.

به منظور کسب اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.